De omgekeerde Amerikaanse
droom
Zolang je maar
hard genoeg werkt, kun je alles bereiken wat je maar wilt. Het tegendeel wordt
bewezen in Kaas van Willem Elsschot,
geschreven in 1933. De hoofdpersoon, Frans Laarmans, krijgt de kans om verlost
te worden van zijn saaie baan als klerk en succesvolle zakenman te worden. Deze
kans grijpt hij natuurlijk met open armen aan, maar om toch nog iets te hebben
om op terug te vallen neemt hij niet ontslag. In plaats daarvan laat hij zijn
broer, wie zich over hem ontfermt als een ouder, een doktersverklaring voor
verlof schrijven. Wanneer Frans er echter achter komt dat hij toch niet gemaakt
is voor de zakenwereld, keert hij terug naar zijn oude leven met een nieuwe
waardering.
Persoonlijk vond
ik Kaas een uiterst vermakelijk boek
om te lezen. Elsschot weet hoe hij de lezer geboeid moet houden. Doordat het
lijkt alsof de ik-persoon direct tot de lezer spreekt, voel je je meer betrokken
tot het verhaal. Wel moet ik zeggen dat ik het derde druk heb gelezen, waardoor
voor mij het oude taalgebruik geen struikelblok was.
De
familieverhoudingen in dit boek zijn erg interessant, vooral zijn relatie met
zijn broer. Het wordt al gauw duidelijk dat Frans zeker waardering voor hem
heeft. Hij vertelde dat toen hij nog een klein jongetje was hij al een man was.
Ook diende zijn broer als ouder figuur en heeft hij altijd voor hem gezorgd.
Toch stond Frans altijd in de schaduw van zijn broer, die immers een dokter
was. Maar wanneer Frans hem vraagt om een bewijs voor arbeidsongeschiktheid
doet dokter Laarmans dit natuurlijk voor zijn kleine broertje.
Wat ik wel
eigenaardig vind aan dit verhaal is dat Frans tamelijk makkelijk weg kwam met
zijn falen als zakenman. Hij heeft behoorlijk wat geld uitgegeven aan het
inrichten van zijn kantoor en heeft kaas gratis weggegeven. Echter, wanneer hij
een eind brengt aan zijn zakenleven komt hij hiervoor niet in de problemen
omdat de overgebleven kaas nog in goede staat is. Misschien was de zakenwereld
toentertijd nog niet zo hard, maar ik ben er volledig van overtuigd dat je zo’n
streek tegenwoordig niet kan flikken.
Van Schoonbeke
was van mening dat Frans geschikt zo zijn voor de kaashandel. Dit gesprek had Frans
vanbinnen veranderd. Hij begon niet zo zozeer te twijfelen aan zijn identiteit,
maar was van mening dat het was veranderd.
“Op de tram,
onder ’t naar huis rijden, voelde ik mij al een heel ander mens.”
In de roman zet
zijn zoektocht naar zijn identiteit voort. Maar wanneer de kaashandel mislukt,
heeft hij door dat hij geen zakenman is. Bovendien vindt hij meer plezier in
zijn werk en zijn familieleven. Zijn honger naar rijkdom maakte hem een ander
man, toch hij vond zijn weg terug. Dit vind ik persoonlijk een mooi thema en
een goede levensles.
Al met al vond ik
Kaas een grappige en kritische kijk
geven op tevredenheid. Alhoewel hij zijn dromen niet waar heeft kunnen maken,
is hij wel tot de realisatie gekomen dat het niet zijn dromen zijn en heeft hij
geluk gevonden. Dit had natuurlijk catastrofistisch kunnen eindigen. De thema’s
van het boek zijn tijdloos, wat het nog steeds een interessant literair werk
maakt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten